Mercedes Sosa, de onvermoeibare zangeres tegen politiek en sociaal onrecht in Latijns-Amerika, is op 74-jarige leeftijd overleden.
Mercedes Sosa leende haar grote stem aan de dichters van het Zuid-Amerikaanse continent. Dichters en liedjesschrijvers zoals Pablo Milanes, Milton Nascimento, León Gieco en vooral de protagonisten van het “nieuwe lied”: Violetta Parra, Victor Jara, Atahualpa Yupanqui, Pablo Neruda. Zij hadden de geschiedenis en de volksliedentraditie van hun landen herontdekt, inclusief hun inheemse volkeren, en zochten naar thema’s in het dagelijks leven en de politiek. Hieruit distilleerden ze de poesia social, waarvan Sosa in de jaren 1960 een uitstekende vertolkster werd.
Mercedes Sosa https://znaki.fm/nl/persons/mercedes-sosa/ was de dochter van een arme arbeider. Ze werd geboren op 9 juli 1935 in San Miguel de Tucuman: “Mijn ouders probeerden hun financiële problemen voor ons kinderen te verbergen, maar ik kon vaak niet slapen omdat ik zo’n honger had,” vertelde ze later. Toen Sosa op 15-jarige leeftijd voor het eerst op de radio in Tucuman zong, deed ze dat onder het pseudoniem Gladys Osorio; ze wilde problemen met haar ouders vermijden. De Argentijnse gitarist Eduardo Falú hoorde haar en baande haar de weg naar professionaliteit. Haar debuutalbum Canciones con fundamento verscheen in 1965 op het onafhankelijke label van haar eerste man Manuel Oscar Matus.
Sosa verklaarde haar spectrum van traditionele folklore tot hedendaagse protestliederen als volgt: “Met onze ‘nieuwe poëzie’ bewogen we het publiek om te zingen, en deze beweging bracht nieuwe soorten artiesten voort in heel Latijns-Amerika. Veel van deze zangers werden gepolitiseerd. Tenminste geen van hen werd fascist, zelfs niet tijdens de militaire dictatuur.”
In maart 1976 pleegde het leger een staatsgreep in haar geboorteland Argentinië, net als in Chili en Uruguay in 1973. In Bolivia wisselden de junta’s om de zes maanden en ook in Peru, Paraguay en Brazilië heersten militaire dictaturen. De Argentijnse putschisten sloegen alle verzet bruut neer, terroriseerden de bezitlozen en andersdenkenden en legden het culturele leven plat. Mercedes Sosa werd tijdens een concert gearresteerd, mocht niet meer optreden en haar liedjes mochten niet meer op de radio worden gedraaid. In 1979 ging ze in ballingschap in Parijs en werd, net als andere gevluchte Zuid-Amerikaanse artiesten, beroemd door tournees in Europa.
In 1982 kon ze terugkeren naar Argentinië: “Op het moment dat de dictatuur eindigde, waren we allemaal herboren. Maar hoe kunnen we vergeten wat er in de zes jaar daarvoor is gebeurd? We leefden, zongen en aten terwijl ons vaderland werd gemarteld en vermoord.” Drie grote concerten, twee in het stadion van Buenos Aires en één in het operagebouw, markeerden de triomfantelijke terugkeer van Mercedes Sosa, maar nog meer de terugkeer naar de democratie.
Sosa trad nu op met de nieuwe generatie Argentijnse muzikanten en voegde rocknummers van Charly Garcia, Leon Gieco en Fito Paez toe aan haar repertoire. Er werd haar eens gevraagd of ze een politieke zangeres was: “Ik ben geen politieke zangeres in de zin dat ik het podium opga en wereldvisies verkondig. Ik ben geen zingende folder. (…) Maar als denkend wezen zie ik ook de tegenstrijdigheden in de wereld. Daarom kom ik op voor de mensheid.”